03
март
2021
Физика сабағында энергия тақырыбына байланысты 8-сынып оқушыларымен «Менің эко үйім» атты онлайн сабағы өтті.
Сабақ барысында «Эко үй деген не? Оны қалай салуға болады? Қажеттілігі, маңызы қандай?» деген сұрақтар қарастырылып, оқушылардың зерттеу жұмысы ұсынылды.
Эко үйге келесі талаптарға сай келетін үйді жатқызуға болады:
1.Энергияны үнемдеуші және қалпына келетін энергия көздерін тұтынатын;
2. Құрылысы үшін жергілікті жердің құрылыс материалдары қолданылуы керек, олар мүмкіндігінше өндіруде, өңдеуде, тасымалдауда аз шығын қажет ететін, құрылыс кезінде ауыр техниканың көмегінсіз қолданылуға болатын болғаны жақсы. Эко үйдің қолданылу мерзімі біткеннен кейін, оның құрылысында қолданылған материалдар сол тұрған орнында табиғи жолмен жойылуға мүмкіндігі болуы керек.
3. Эко үйді қолдану барысында үйде қатты және сұйық қалдықтарды (қоқыс) өңдейтін және жоятын автономды қондырғыларды қолдану керек. Қайта өңделген қалдықтарды ауладағы бау-бақшаны тыңайтуда қолдануды жүзеге асыру керек.
4. Үйдің ішінде және аулада өсімдіктердің болуы керек
5. ХХІ ғасырда адамдардың тұрмысында әртүрлі химиялық қоспалардан жасалатын өнімдерді үйдің құрылысында, тұрмыста қолдану негізгі орында тұр ( пластик, синтетикалық заттар). Эко үйде бұлар болмауы керек!
6. Үйдегі электр ток желілері мен электр тұтынушы құрылғылар электромагниттік өрістің көздері болып табылады. Олар да адам үшін зиянды болып табылады. Эко үйде бірнеше шараларды қолданып олардың деңгейін бірнеше есе түсіруге болады.
Экоүйді әрбір адам сала алады. Ол үшін көп нәрсенің қажеті де жоқ. материалдарды табиғаттың өзінен алуға болады. Ал бұндай табиғи материалдар қоры біздің елімізде жеткілікті. Мысалы біздің елімізде орасан зор алқаптарда бидай мен күріш дәнді дақылдары егіледі, оларды жинап алғаннан кейін қалған сабағы (сабан) көпшілік жағдайда өртеледі, ал бұл экологиялық таза үй үшін өте қажет материал, еліміздің көпшілік өңірінде өсетін-қамыстан үйлер тұрғызу жақын және алыс шет елдерде қазіргі күндері кеңінен қолданылуда. Себебі бұл материалдардан тұрғызылған үйлер біріншіден-экологиялық таза, екіншіден сейсмикалық толқындарға шыдамды, үшіншіден бұл материалдардан салынған үйлер жазда салқын, ал қыста өте жылы болады. Бұл материалдардың жылу өткізгіштігі төмен, ал меншікті жылу сыйымдылығы жоғары, төртіншіден бағасы өте арзан, бесіншіден әртүрлі энергияны тұтыну(электр, жылу) бірнеше есе төмендейді.
Жоғарыдағы аталған мәселеге сәйкес зерттеу жұмысымыздың мақсаты «Эко Үй» жобасын жасау болып табылады.
Бұл жұмысты зерттеу барысында келесі міндеттер жүзеге асырылды:
• Берілген тақырып бойынша әдебиеттерге, әртүрлі ақпарат көздеріне шолу жасау;
• Экологиялық жағдайды және өңіріміздің географиялық-климаттық жағдайларын ескере отырып үйдің жоспарын жасау;
• Құрылыста қазіргі кезде пайдаланылатын негізгі материалдар: кірпіш, ағаш, саз балшық, сабанның меншікті жылу сыйымдылығын анықтау және жылу сыйымдылығы мен жылу өткізгіштігіне салыстырмалы сараптама жасау ;
• Энергияны үнемдеу әдістерін іздеу;
• Балама энергия көздерін пайдалану жобасын жасау;
• Ауланы көгалдандыру, үй тұрғындарын жеміс-жидек және көкөніспен қамтамасыз ететін жоба жасау;
• Эко топ құру;
• Эко Үйге көшу жөнінде ұсыныстар тізімін жасау.
Эко үй қолжетімді әрі экологиялық таза материалдардан салынуы қажет, сонымен бірге жылуды сақтай алуы керек. Үйді өмір бойы көп отын жағып әуре болғанша, бір рет құрылыс жобасын бастау кезінде оның жылу сыйымдылығын ескеру қажет деп ойлаймын. Ол үшін құрылыс материалдарының жылу сыйымдылығын анықтау қажет.
Қорытынды.
Жүргізілген зерттеу жұмысы барысында «Эко-Үй» құрылысының біріншіден зиянсыз екенін, ал екіншіден экономикалық жағынан тиімді екенін анықталды. Оқушылар осында жобалар жасау арқылы экологияға көп пайда келтіретіндіктерін, өз денсаулығымызды сақтаййтынымызды, қаражатты үнемдеп еліміздің экономикасын дамытуға болатындықтарын айтып, әрбір Қазақстан тұрғынын Эко Үйге көшуге шақырды.
Эко үйге келесі талаптарға сай келетін үйді жатқызуға болады:
1.Энергияны үнемдеуші және қалпына келетін энергия көздерін тұтынатын;
2. Құрылысы үшін жергілікті жердің құрылыс материалдары қолданылуы керек, олар мүмкіндігінше өндіруде, өңдеуде, тасымалдауда аз шығын қажет ететін, құрылыс кезінде ауыр техниканың көмегінсіз қолданылуға болатын болғаны жақсы. Эко үйдің қолданылу мерзімі біткеннен кейін, оның құрылысында қолданылған материалдар сол тұрған орнында табиғи жолмен жойылуға мүмкіндігі болуы керек.
3. Эко үйді қолдану барысында үйде қатты және сұйық қалдықтарды (қоқыс) өңдейтін және жоятын автономды қондырғыларды қолдану керек. Қайта өңделген қалдықтарды ауладағы бау-бақшаны тыңайтуда қолдануды жүзеге асыру керек.
4. Үйдің ішінде және аулада өсімдіктердің болуы керек
5. ХХІ ғасырда адамдардың тұрмысында әртүрлі химиялық қоспалардан жасалатын өнімдерді үйдің құрылысында, тұрмыста қолдану негізгі орында тұр ( пластик, синтетикалық заттар). Эко үйде бұлар болмауы керек!
6. Үйдегі электр ток желілері мен электр тұтынушы құрылғылар электромагниттік өрістің көздері болып табылады. Олар да адам үшін зиянды болып табылады. Эко үйде бірнеше шараларды қолданып олардың деңгейін бірнеше есе түсіруге болады.
Экоүйді әрбір адам сала алады. Ол үшін көп нәрсенің қажеті де жоқ. материалдарды табиғаттың өзінен алуға болады. Ал бұндай табиғи материалдар қоры біздің елімізде жеткілікті. Мысалы біздің елімізде орасан зор алқаптарда бидай мен күріш дәнді дақылдары егіледі, оларды жинап алғаннан кейін қалған сабағы (сабан) көпшілік жағдайда өртеледі, ал бұл экологиялық таза үй үшін өте қажет материал, еліміздің көпшілік өңірінде өсетін-қамыстан үйлер тұрғызу жақын және алыс шет елдерде қазіргі күндері кеңінен қолданылуда. Себебі бұл материалдардан тұрғызылған үйлер біріншіден-экологиялық таза, екіншіден сейсмикалық толқындарға шыдамды, үшіншіден бұл материалдардан салынған үйлер жазда салқын, ал қыста өте жылы болады. Бұл материалдардың жылу өткізгіштігі төмен, ал меншікті жылу сыйымдылығы жоғары, төртіншіден бағасы өте арзан, бесіншіден әртүрлі энергияны тұтыну(электр, жылу) бірнеше есе төмендейді.
Жоғарыдағы аталған мәселеге сәйкес зерттеу жұмысымыздың мақсаты «Эко Үй» жобасын жасау болып табылады.
Бұл жұмысты зерттеу барысында келесі міндеттер жүзеге асырылды:
• Берілген тақырып бойынша әдебиеттерге, әртүрлі ақпарат көздеріне шолу жасау;
• Экологиялық жағдайды және өңіріміздің географиялық-климаттық жағдайларын ескере отырып үйдің жоспарын жасау;
• Құрылыста қазіргі кезде пайдаланылатын негізгі материалдар: кірпіш, ағаш, саз балшық, сабанның меншікті жылу сыйымдылығын анықтау және жылу сыйымдылығы мен жылу өткізгіштігіне салыстырмалы сараптама жасау ;
• Энергияны үнемдеу әдістерін іздеу;
• Балама энергия көздерін пайдалану жобасын жасау;
• Ауланы көгалдандыру, үй тұрғындарын жеміс-жидек және көкөніспен қамтамасыз ететін жоба жасау;
• Эко топ құру;
• Эко Үйге көшу жөнінде ұсыныстар тізімін жасау.
Эко үй қолжетімді әрі экологиялық таза материалдардан салынуы қажет, сонымен бірге жылуды сақтай алуы керек. Үйді өмір бойы көп отын жағып әуре болғанша, бір рет құрылыс жобасын бастау кезінде оның жылу сыйымдылығын ескеру қажет деп ойлаймын. Ол үшін құрылыс материалдарының жылу сыйымдылығын анықтау қажет.
Қорытынды.
Жүргізілген зерттеу жұмысы барысында «Эко-Үй» құрылысының біріншіден зиянсыз екенін, ал екіншіден экономикалық жағынан тиімді екенін анықталды. Оқушылар осында жобалар жасау арқылы экологияға көп пайда келтіретіндіктерін, өз денсаулығымызды сақтаййтынымызды, қаражатты үнемдеп еліміздің экономикасын дамытуға болатындықтарын айтып, әрбір Қазақстан тұрғынын Эко Үйге көшуге шақырды.