03
март
2021
5-сынып оқушыларымен «Қалдық та қажет болса пайдаға жарар» атты онлайн ашық сабақ өтті.
5-сыныптармен «Қалдық та қажет болса пайдаға жарар» тақырыбында өткізілген сабақта тұрмыс қалдықтары, олардың зияны, әлем тәжірибесі туралы сұрақтар қарастырылды.
Экологиялық басты мәселенің бірі – тұрмыстық қалдық. Олай дейтініміз «баклашка», әлдененің қорабы, тіпті ұсақ-түйек қоқысты жәшікке атып ұрамыз. Ал оның ендігі өмірі бізге мүлдем маңызсыз. Оның арасында немкетті қарап, қоқыс жәшігіне жеткізбей «күл болмасаң бүл бол» деп тастай салатынымыз да бар. Бұл қоқыс қайда кетіп жатыр? Бұл сұрақ сізді ойландырып көрді ме?
Елдегі тұрмыстық қалдық саны күн өткен сайын артып жатыр, артып жатыр. Түкпір-түкпірде жасырынып, қуыс-қуыста үйіліп жатыр. Олар жиналып жылына 5 миллион тоннадан асады. Ал оның тек 9 проценті ғана өңделеді. Біз ұйқыда жатқанда өзге мемлекеттер болмашы қоқыстан пайдалы зат жасап отыр. Қалай деймісіз? Онда қараңыз, әлемдік деңгейде футбол ойнап жүрген Реал Мадрид пен Манчестер Юнайтед командасының «оригинал» формасы Жапонияда жасалады. Қызығы кәнігі жарамсыз боп қалған пластикалық бөтелкеден екен. Дамыған елді осыдан-ақ бағамдай беріңіз. Олар қоқыс шыққан бойда-ақ жойып жіберуге асығады. Біздікі секілді өртемейді, әрине. Пайдаға жаратар дүние жасайды. Мәселен, сусынның пластикалық бөтелкесін арнайы қоқыс контейнеріне жинап алады. Ауасын шығарып, қысады. Үлкен аппаратқа салып, ұсақтайды. Солай топырақ секілді дүние пайда болады. Ал бұл топырақты қаладағы кей жерлерге төсейді. Кейде тіпті саябаққа төсеп, ағаш өсіреді екен. Осындай озық технологияға барған елдің бірі – Швеция. Бұл ел қалдықтың біреуін де қалдырмай түгелімен өңдейді. 1975 жылдың өзінде шыққан қалдықтың 38 процентін өңдеген. Ал қазір ше? Дамудың үстіне дамуда. Тіпті шведтер өз елінен өңдейтін қоқыс таппай сырттан импорттайды екен. Себебі өңдеу стансалары әр қалада, ауданда, ауылда орналасқан. Бұл ел қоқыстан энергия өндіру деңгейіне де жеткен. Тұрғындары да ақылды. Бізде шет елдердің тәжірибен қолданбасқа?
Экологиялық басты мәселенің бірі – тұрмыстық қалдық. Олай дейтініміз «баклашка», әлдененің қорабы, тіпті ұсақ-түйек қоқысты жәшікке атып ұрамыз. Ал оның ендігі өмірі бізге мүлдем маңызсыз. Оның арасында немкетті қарап, қоқыс жәшігіне жеткізбей «күл болмасаң бүл бол» деп тастай салатынымыз да бар. Бұл қоқыс қайда кетіп жатыр? Бұл сұрақ сізді ойландырып көрді ме?
Елдегі тұрмыстық қалдық саны күн өткен сайын артып жатыр, артып жатыр. Түкпір-түкпірде жасырынып, қуыс-қуыста үйіліп жатыр. Олар жиналып жылына 5 миллион тоннадан асады. Ал оның тек 9 проценті ғана өңделеді. Біз ұйқыда жатқанда өзге мемлекеттер болмашы қоқыстан пайдалы зат жасап отыр. Қалай деймісіз? Онда қараңыз, әлемдік деңгейде футбол ойнап жүрген Реал Мадрид пен Манчестер Юнайтед командасының «оригинал» формасы Жапонияда жасалады. Қызығы кәнігі жарамсыз боп қалған пластикалық бөтелкеден екен. Дамыған елді осыдан-ақ бағамдай беріңіз. Олар қоқыс шыққан бойда-ақ жойып жіберуге асығады. Біздікі секілді өртемейді, әрине. Пайдаға жаратар дүние жасайды. Мәселен, сусынның пластикалық бөтелкесін арнайы қоқыс контейнеріне жинап алады. Ауасын шығарып, қысады. Үлкен аппаратқа салып, ұсақтайды. Солай топырақ секілді дүние пайда болады. Ал бұл топырақты қаладағы кей жерлерге төсейді. Кейде тіпті саябаққа төсеп, ағаш өсіреді екен. Осындай озық технологияға барған елдің бірі – Швеция. Бұл ел қалдықтың біреуін де қалдырмай түгелімен өңдейді. 1975 жылдың өзінде шыққан қалдықтың 38 процентін өңдеген. Ал қазір ше? Дамудың үстіне дамуда. Тіпті шведтер өз елінен өңдейтін қоқыс таппай сырттан импорттайды екен. Себебі өңдеу стансалары әр қалада, ауданда, ауылда орналасқан. Бұл ел қоқыстан энергия өндіру деңгейіне де жеткен. Тұрғындары да ақылды. Бізде шет елдердің тәжірибен қолданбасқа?