«Қоқыстың қоршаған ортаға тигізетін зияны» оқушы көзімен
Физика сабағында «Энергия» тақырыбында өткізілген сабақта 7 «А» сынып оқушы Жарқынбаев Нұрмұхамед «Қоқыстың қоршаған ортаға тигізетін зияны» туралы өз оймен және жасаған тәжірибесінің нәтижесімен бөлісті.
«Қоршаған ортаның тұрмыстық қалдықтармен ластануы тек жекелеген өңірлерде ғана емес, жалпы планетада да экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуына әкеліп соғады.
Қоқысы жоқ жер жоқ! Ол барлық жерде. Біз оны барлық жерде көреміз: аялдамада (темекі, бөтелкелер, банкалар, кәмпит қаптары және т. б.)) далада (консерві құтылар, пластикалық бөтелкелер, полиэтилен қаптар) дүкенде (үйілген чектер, түрлі орамалар мен қаптар) серуендеуде (қағаз орамалары және т. б.))
Қоқыс эстетикалық көріністі бұзып қана қоймайды, ол қоршаған ортаға үлкен зиян келтіреді. Біз бұл қоқыстың ластанған топырақ суы, улы шаң түрінде бізге оралатынын ойламаймыз. Құдықтар мен бұлақтардан су ішу мүмкін емес болатынын, көкөністер мен жидектер уланатынын көптеген адамдар көрмейді. Сондықтан да, тыйым салуларға қарамастан, қоқыстарды осы мақсатқа арналмаған жерлерге құяды. Бұл қоқыстар (тіпті өте кішкентай болса да) адамдар үшін қауіп төндіреді.
Қалдықтар ыдыраған кезде пайда болатын заттар атмосфералық ауаны ластайды, жаңбыр суы ыдыраған қалдықтардың улы заттарын жуады. Бүгінде топырақтың және су қоймаларының тұрмыстық қалдықтармен ластануы жаһандық сипатқа ие болды. Қоқыс-ауру тудыратын егеуқұйрықтардың, тышқандардың, көптеген жәндіктердің ұяларына айналды.
Табиғи жағдайда қарапайым қағаздың ыдырау жылдамдығы шамамен 2 жыл, металл консерві банкалары-шамамен 90, полиэтилен пакеттері – шамамен 200 жыл, ал шыны банкалар – шамамен 1000 жыл, ал пластиктердің көпшілігі бұзылмайды.
Бұл сандарды мен өз зерттеулерімді растай аламын: суда қоқыс қанша уақыт сақталады.
Мен әр түрлі материалдардан жасалған қоқысты: қағаз, пластик, метал, жеміс, полиэтилен пакетті түрлі ортаға орналастырдым:
- су құйылған ыдысқа
Қоқыспен не болып жатқанын көрейік:
Суда | Металл | Пластик, Полиэтиленді пакет | Жеміс | Қағаз |
Бірден | Түбіне түсті | Бетіне қалқып шықты | Бетіне қалқып шықты | Суланып қалды |
Бір аптадан кейін | Өзгеріссіз | Өзгеріссіз | Ісінді | Ыдырай бастады |
Бір айдан кейін | Өзгерістер болды | Өзгеріссіз | Шіріп бүліне бастады | - |
Бүгінгі тақырыппен байланыстыратын болсам, қазіргі уақытта қалдықтарды энергияға айналдыратын жоба жүзеге асырылуда. Мақсаты - қалдықтарды басқару аясында қоршаған ортаға және экономикаға үлес қосу үшін қалдықтарды энергияға айналдыру. Осы орайда WASTE-TO-ENERGY жобасын іске асыру жоспарлануда, бұл инвесторлардың назарын тұрмыстық қалдықтарды термиялық кәдеге жаратуға тартуға, сондай-ақ оларды аукционға қатысу үшін қажетті барлық қажетті техникалық және заңнамалық ақпаратпен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, балаға ата-ананың ықпалы зор. Мұны ата-аналар да түсінуі керек. Өйткені, балалар қайда демалуға барса да, олар онда ересектермен барады. Егер анасы немесе әкесі қоқыстарды тастаса, бала бұның дұрыс еместігін біле тұра, ата-ананың мысалын үлгіге алады. Барлықтарыңызды қалдықтарды сұрыптау, қайта кәдеге жарату арқылы қоршаған ортаны қорғауға шақырамыз.»
