Тұрмыс қалдықтарын сұрыптау мәдениеті
Тұрмыс қалдықтарын сұрыптауда аса мән берілетіні – қалдықтардың қауіптілік класы жайлы мәліметтің болуы. Экологиялық мәдениетті қалыптастыру үшін – экологиялық білім болуы қажет. Тұрмыс қалдықтарын қауіптілік деңгейіне байланысты I-V кластар аралығында қарастырайық.
V класс – қауіпсіз қоқыс
Бұл санатқа тамақ қалдықтары, қағаз, керамика, күл, қар, өңделмеген ағаш, табиғи талшықтан жасалған тоқыма, дақылдарды сұрыптаудың қалдықтары және арнайы жұмыс жағдайларын қажет етпейтін басқа да органикалық өнімдер кіреді. Ашық ортада болған кезде 5-кластың қалдықтары табиғат пен адамға қауіп төндірмейді, табиғи жолмен тез ыдырайды.
IV класс – қауіптілігі аз
Бұл ыдырау мерзімі 3 жылдан аспайтын қалдықтар деп аталады. Егер ластану көзі алынып тасталса, онда табиғатқа зиян аз болады. Қоқыстың бұл түріне өндіріс процесінде химиялық заттармен өңделген заттар жатады. Бұдан басқа, жануарларға арналған құрғақ азық, тері қалдықтары, пайдаланылған гигиена құралдары, косметиканың сауыттары мен сыйымдылықтары, техникалық маталар, полиэтиленді қаптама, пластмасса, сүзгіш маталар мен майлар, уланған тұқымдар, жаңа шығарылған көң, асфальт және битум қоспалары, айналар, автостекла, автомобиль дөңгелектері, металл сынықтары және тағы басқалар. Олардың қауіптілігі төмен деп саналады. Бұл санат өте алуан түрлі, өйткені оған органикалық және бейорганикалық заттар кіреді. Осы топтағы қоқысты жабдықталған алаңдарда орнатылған контейнерлерге жинайды, әдеттегі тәсілмен полигондарға тасымалданады. Онда қөалдықтар жойылады немесе өңделеді.
III класс – орташа қауіпті
Табиғатта 10 жыл ішінде өңделетін қоқыс 3 қауіптілік сыныбына жатады. Дизель отыны; цемент шаңы; мотор майлары; мыс сымдар; құрылыс қоқысы; мұнай өнімдерімен ластанған топырақ; пайдаланылған катализаторлар мен сорбенттер; шошқа және құс көңі; амальгамдық және бактерицидтік шамдар; мұнай-газ конденсаты; гербицидтер; жарамдылық мерзімі өткен ацетоны бар сұйық массалар; экологиялық былғары өндірісінің қалдықтары және басқалары. Сақтау жағдайлары аз талап етіледі. III класты қалдықтар басқа қоқыстардан бөлек жиналады, Оларға қоршаған ортамен өзара әрекеттесуді болдырмайтын жабық ыдыстар арналған.
II класс – жоғары қауіпті
Қалдықтардың қауіптілік класы 2-санатқа жатады. Бұл экожүйеге айтарлықтай қауіп төндіреді. Олардың әсерінен болатын зиянды кем дегенде 30 жылдан кейін қалпына келтіруге болады. Уақтылы жойылуға жатады, әйтпесе оның ауаға және топыраққа енуінен туындаған теріс процестер қайтымсыз болады. Мұндай қалдықтарға: қуат көздері мен батареялар; пайдаланылған автомобиль аккумуляторлары; сілтілер мен қышқылдардың ерітінділері; мұнай өнімдерінің қалдықтары; галогендері бар гидравликалық және трансформаторлық майлар; органикалық еріткіштер. Осындай заттарды жинау үшін арнайы алаңдар ұйымдастырылуы тиіс. Оларды герметикалық жабық контейнерлерде сақтаңыз.
I класс – өте қауіпті
Егер төлқұжатта қалдықтардың қауіптілік класы бірінші болып анықталса, онда олардың құрамында адам денсаулығына түзетілмейтін зиян келтіретін, сондай-ақ экожүйенің бұзылуына әкелетін заттар бар. Бұл ғасырлар бойы ыдырамайтын және құрамында болатын қосылыстар: қорғасын; сынап; таллий; плутоний; полоний. Улы заттардың көздері конденсаторлар, трансформаторлар, сынап және люминесцентті шамдар, термометрлер, зымыран отыны, синтетикалық майлар болып табылады. Олардың сақталуына, тасымалдануына және одан әрі кәдеге жаратылуына ТҚҚ-дың барлық ережелерін сақтай отырып, ерекше бақылау жүзеге асырылуы тиіс.