«Баршаға әрі жекеге арналған мектеп» жобасы жүзеге асуы бойынша қорытынды
Білім сапасын арттыру – бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі. Бұл барлық оқушылардың білім беру бағдарламасын сәтті меңгеруі, зерттеу дағдыларының қалыптасуы, әрі қарай оқуға және саналы кәсібін таңдауға дайындау қажеттілігімен анықталады. Бүгінгі күні мектепте 35 сынып комплект жиналды, білім алушылар саны -883, 2 сынып мектепалды даярлықта – 52 тәрбиеленуші білім алуда. Педагогикалық ұжымның 2020 – 2025 жылдарға арналған проблемалық тақырыбы: «Оқыту мен тәрбиелеуде тәжірибеге бағытталған іс-әрекетті енгізу арқылы функционалдық сауаттылық пен метапәндік дағдыларды дамыту». Мектеп бойынша соңғы үш жылдың білім сапасы нәтижелерінің салыстырмалы талдамасы оң динамиканы көрсетеді. Дегенмен, МІБ жоспары бойынша жүргізілген ішкі аудит сараптамасы нәтижесінде келесі жағдайлар анықталды: белгілі себептермен сабақ босатқан оқушылардың төмен нәтиже көрсетуі; мұғалім қолдауын күтіп, тапсырманы өздігінен орындамайтын оқушылардың болуы; оқу мотивациясы төмен-62 оқушының болуы, бұл барлық оқушылардың 7,9% құрайды. Аталған жағдайлар оқу үрдісінде кезек күттірмейтін мәселелердің барынан хабардар етеді.
Білім сапасын көтеру мақсатында 2022 жылдан бастап «Баршаға әрі жекеге арналған мектеп» жобасы қолға алынды. Жоба аясында 1-3 сыныптар ұстаздарынан құрылған топтар «Кураторлық әдістеме» («Ақылды үшінші») бойынша, 4-6 сыныптарда Lesson Study зерттеу сабақтары, 7-9 сыныптарда «Төңкерілген сынып», 10-11 сыныптарда және пәндік әдістемелік бірлестіктер қолдауымен «Тігінен», «көлденеңінен» жоспарлау технологиялары бойынша жұмыс жасайтын ұстаздар топтары құрылды. Демонстрациялық сабақтар тізбектері жасалып, педагогтардың проблемаларды бірлесе шешуіне, сабақтарды бірлесе жоспарлауына жол ашты. Бұл өз кезегінде түрлі пән ұстаздарының, кей жағдайда бірлестік мүшелерінің тәжірибе алмасуына, өзіндік білімдерін көтерулеріне мүмкіндік жасады. Сонымен қоса, дифференциялды білім беру, назарға алынған оқушылар үшін «Жеке даму маршруттарын» жасап, нақты нәтижеге бағытталған жұмыстарды жүргізу қолға алынды. Аталған жұмыстар барысында «оқушылар білім сапасы артты, оң нәтижеге қол жеткіздік» деп айтуға әлі ертерек. Дегенмен, білім алушылардың қызығушылықтарын арттыруға, өздігінен білім алуларына, ізденулеріне, сабаққа қатысу белсенділіктерінің артуына септігін тигізгенін айта кету керек.
Білім сапасы 2021-2022 оқу жылымен салыстырғанда 3 %-ға өсті. Білім сапасын «Сапа сызғышына»: «қауіпті аймақ» (б/с-50% дейін 7 «В», 9 «А») – 2 сынып, «тұрақсыз аймақ» (50-65% дейін) – 11 сынып, «тұрақты аймақта» (65% жоғары) – 19 сынып орналастыру арқылы бағамдап отырамыз. Оқу озаттары -134 оқушы, бұл жалпы оқушы санының 17,2% құрайды. Төрт пен беске оқитын оқушылар- 363, мектеп оқушылар жалпы санының 47 % құрайды. Бүгінгі күні мектеп бойынша білім сапасы 2-11 сыныптарда 64% құрап отыр (МДЖ 2025 жылға дейін 70% жету межеленген). Жеке пәндер бойынша білім сапасын қарастырсақ: қазақ тілі, орыс тілі, тарих, математика, физика, биология, химия пәндерінен білім сапасында 58-84 %-ға өсу динамикасы байқалады. ЖМБ және ҚГБ пәндер бойынша 4, 9, 11 сыныптарда 3 оқу жылы қатарынан білім сапасындағы оң динамиканы көруге болады. Дегенмен, МІБ жоспары бойынша жүргізілген ішкі аудит сараптамасы нәтижесінде келесі жағдайлар анықталды: белгілі себептермен сабақ босатқан оқушылардың төмен нәтиже көрсетуі; мұғалім қолдауын күтіп, тапсырманы өздігінен орындамайтын оқушылардың болуы; оқу мотивациясы төмен-62 оқушының болуы, бұл барлық оқушылардың 8% құрайды. Аталған жағдайлар оқу үрдісінде кезек күттірмейтін мәселелердің барынан хабардар етеді.
2021-2022 оқу жылының II жарты жылдығынан бастап, мектебімізде «Баршаға әрі жекеге арналған мектеп» жобасы жүзеге асырылған болатын.
Мақсаты: білім беруде орын алған олқылықтарды жою, білім сапасының артуына ықпал ету.
2022-2023 оқу жылында да осы жоба негізінде жоспарлы, мақсатты жұмыстар өз жалғасын тапты. 1-3 сыныптарда сабақ беретін ұстаздар «Кураторлық әдістеме» («Ақылды үшінші») бойынша 5 топ құрып, 1-сыныптарда 24 сабақ, 2-сыныптарда 20 сабақ, 3-сыныптарда 26 сабақ, жиыны – 70 сабақ өткізілді. Негізгі мақсат – ұстаздарға әдістемелік қолдау көрсету, тәжірибелерін толықтыру, командада жұмыс жасап, кездескен проблемалар шешімін бірлесе табу болды. "Сыныпты көру", оқу мақсатына қол жеткізу үшін барлық баланы қамту, білімді оңтайлы меңгеруге қолжетімділік, білім сапасын арттыруға мүмкіндік жасау осы технологиямен жұмыс жасаған ұстаздардың алға қойған негізгі міндеттері болды. Олар аталған мақсат, міндеттерді орындауда біршама жетістіктерге қол жеткізді: сынып деңгейіне сай әдіс-тәсілдерді дұрыс таңдап алу, әр кезең тапсырмаларын нақты критерийлер негізінде жоспарлау, уақытпен өлшеу, жіберілген кемшіліктерді ескере отырып, ортақ шешімін табу. Бұл өз кезегінде білім алушылар қызығушылығын арттыруға, оқу үрдісінің белсенді өтуіне жол ашты. Сонымен қатар, бірқатар кемшіліктердің де орын алғанын айта кетуге болады: бірсарынды тапсырмалардың берілуі, оқушылар қажеттілігін ескермей шамадан тыс тапсырмаларды жоспарлау, әдіс-тәсілдердің тиімдісін таңдап алмау, деңгейлік тапсырмаларды берумен шектелу, дамытушылық бағыттағы тапсырмаларды енгізбеу, үлгерімі төмен оқушыларды назардан тыс қалдыру. Осының бәрі – ұстаздардың әдістемелік құзыреттіліктерінің кемшін тұстарын көрсетті. Өзіндік білім алуға ден қою, көп ізденудің уақыт күттірмейтінін дәлелдеп берді.
4-6 сыныптарда сабақ беретін ұстаздар мұғалім тәжірибесі саласындағы білімді жетілдіруге бағытталған, сабақтағы іс-әрекеттегі зерттеудің ерекше үлгісі болып табылатын педагогикалық тәсіл – «Lesson Study» технологиясымен жұмыс жасады. 3 айналым бойынша жұмыс жасады. 4-сыныптар бойынша 3 топ ұстаздары – 12 сабақ, 5-сыныптардан 3 топ – 12 сабақ, 6-сыныптардан 4 топ – 16 сабақ, жиыны – 10 топ жұмыс жасап, 40 зерттеу сабақтарын жүргізді. A,B,C тобындағы (жиыны- 45) балалар таңдап алынды. Сынып ерекшелігіне сай ортақ мақсат алынды. Сабақтар бірге жоспарланып, әр сабақтан соң талдау жасалып отырды. «Lesson Study» cабақтарында: үлгерімі төмен оқушылардың жеке тұлғалық мүмкіндіктерін ашуға қолдау жасау, пәнге деген қызығушылығын арттыру және әріптестермен бірігіп: сабақ жоспарын құру, зерттеу сабағын талқылау, сабақтың жоспарын талқылау, зерттеу сабақтарын өткізу, оқыту үдерісіндегі тәжірибені жақсартуды және жетілдіруді зерттеу жұмыстары жүрді және айтарлықтай нәтижесін көруге мүмкіндік болды. Әр сабақ соңында назарға алынған А,В,С оқушылардан интервью алынып, сабақтың ұтымды тұстары, жетілдіруді қажет ететін тұстары «оқушы үнімен» айқындалып отырды. Анықталған мәселелер келесі айналым сабақтарында негізге алынып, жетілдіру бағытындағы жұмыстар жоспарға енгізіліп отырды. Ұстаздар арасында тығыз байланыс пен ынтымақтастықта жұмыс жасау жемісін берді. Дегенмен де, орын алған кемшіліктер де болды: Әр сыныптан алынған A,B,C тобындағы балалар белсенділіктерінің бәсеңдеу болуы, ұстаздардың технология түрлерін сынып деңгейіне сай таңдап алмауы, сабақ жоспарлауда топ мүшелерінің толық болмау жағдайлары да кездесті.
«Баршаға әрі жекеге арналған мектеп» жобасы бойынша жүргізілген жұмыстар ДОТІЖО отырысында қаралды, қорытынды жасалып, ұсыныстар берілді. Ұстаздар өз жұмыстарына баға бере отырып, жаз мезгілінде өзіндік білім көтерумен айналысудың қажет екенін бірауыздан құптады. Алдағы оқу жылында ұстаздар құзыреттілігінің артуына жол ашатын оқу-іздену, әдістемелік тұрғыда білімдерін толықтыруға ден қою – кезек күттірмейтін мәселе. Ұстаз ізденімпаз болған жағдайда ғана – оқушы да ізденімпаз, білімді болмақ. Аталған жобаның жүйелі жүзеге асуы-білім сапасының артуына жол ашады. Алдағы оқу жылында да осы инновациялық үрдісті жетілдіре отырып, білім сапасының артуына ықпал етеміз деген жоспарымыз бар.
ДОТІЖО: А.А.Курмашева
